Gezond en Fris
Image default
Alternatief

Trauma en verslaving: een wijdverbreid probleem

In onze samenleving worstelen ongeveer twee miljoen individuen met verslaving. Diverse factoren dragen bij aan verslaving, waaronder persoonlijke eigenschappen, omgevingsinvloeden en genetische aanleg. Het ontstaan van deze chronische hersenziekte kan ook beïnvloed worden door psychische klachten, waarbij verslaving nauw verbonden is met trauma en PTSS (posttraumatische stressstoornis). Veel personen die kampen met verslaving zijn gedurende hun leven blootgesteld aan traumatische ervaringen, vaak voortkomend uit onaangename gebeurtenissen in de kindertijd, zoals mishandeling, verwaarlozing of het getuige zijn van huiselijk geweld. Trauma kan ook later in het leven ontstaan door incidenten zoals geweld, aanranding, misdaad, een ernstig ongeluk of het verlies van een dierbare. Verslaving fungeert als een coping-mechanisme, gebruikt om de pijnlijke herinneringen, slapeloosheid, opdringerige gedachten en stress veroorzaakt door het trauma te vermijden en te onderdrukken. Daarom is trauma een belangrijke aanleiding voor terugval.

Deze blog belicht de verstrengeling van trauma en verslaving, waarbij de definitie van trauma wordt toegelicht en ook wordt ingegaan op de behandeling van verslaving met het 12-stappen programma in een GGZ-instelling voor verslavingszorg.

Wat houdt psychotrauma in?

De term trauma, of psychotrauma, verwijst naar een uiterst schokkende of ingrijpende ervaring of een reeks van dergelijke gebeurtenissen. Het omvat ernstige en/of langdurige (emotionele) verwaarlozing, ernstig letsel, geweld of een dreiging van feitelijke of mogelijke dood. Het kan betrekking hebben op het persoonlijk getuige zijn van een gebeurtenis bij anderen of het zelf ondergaan van een dergelijke ervaring. Hoewel stressvolle gebeurtenissen wel of niet kunnen leiden tot trauma of posttraumatische stress, overwinnen de meeste mensen dergelijke ervaringen zonder stoornissen te ontwikkelen. Echter, PTSS en psychotrauma kunnen leiden tot andere sociale problemen, aandoeningen en klachten die de kwaliteit van leven ondermijnen, zoals fobieën, stemmingsstoornissen of middelenmisbruik. Stressfactoren hebben betrekking op gebeurtenissen (life events) of omgevingsfactoren die stress veroorzaken.

De symptomen van PTSS

Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontstaat na blootstelling aan geweld, ernstige verwondingen of een feitelijke of dreigende dood. De symptomen vallen uiteen in vier categorieën:

  1. Zogenaamde intrusieve symptomen, waaronder opdringerige herbelevingen en nare dromen;
  2. Aanhoudende vermijdingen;
  3. Negatieve veranderingen in cognities en stemming;
  4. Veranderingen in arousal (alertheid, opwinding), waakzaamheid en reactievermogen.

De prevalentie van PTSS

Naar schatting zou 7,4 procent van de Nederlandse bevolking ooit in zijn of haar leven een posttraumatische stressstoornis hebben gehad, namelijk 4,3 procent van de mannen en 8,8 procent van de vrouwen. Tussen de 52 procent en 81 procent van de mensen in Nederland maakt ooit in het leven een schokkende gebeurtenis mee. De cijfers variëren bij Nederlandse veteranen die met oorlogsgeweld zijn geconfronteerd. Ook bij geweld lopen de cijfers sterk uiteen, hoewel de prevalenties (het voorkomen) in het algemeen hoger zijn dan bij andere schokkende gebeurtenissen: tussen de 3,7 procent en 65 procent. Onderzoeken onder 7.000 vluchtelingen die in westerse opvanglanden wonen, lieten zien dat de prevalentie van posttraumatische stress ongeveer 9 procent was.

PTSS gaat vaak samen met een of meer andere aandoeningen, zodanig dat een zelfstandig optredende posttraumatische stressstoornis zeldzaam is, naar schatting slechts in 10 procent tot 15 procent van de gevallen. Een derde tot de helft van mensen met posttraumatische stress heeft ook een depressieve stoornis en/of een stoornis in het gebruik van geestverruimende middelen.

Hoe kan een verslaving met het 12-stappen programma worden behandeld?

Een in verslavingszorg gespecialiseerde GGZ-instelling biedt ondersteuning bij diverse verslavingen. Samen met de cliënt, diens naasten en het team van specialisten wordt bepaald welk herstelprogramma het meest geschikt is. De focus bij hulp bij verslaving ligt op het creëren van een platform waar de cliënt opnieuw de balans kan vinden en zich op zijn gemak voelt. De behandelaars kijken niet alleen naar de verslaving, maar onderzoeken ook mogelijke onderliggende oorzaken, zoals psychotrauma, die de gedragspatronen aanwakkeren. Het multidisciplinaire team in een verslavingszorginstelling volgt de bewezen effectieve methode van het 12-Stappen Minnesota Model, dat ook bekendstaat als het 12-stappen programma. In dit behandelingsplan beschrijven de 12 stappen de weg naar herstel, vanaf het erkennen van de verslaving door de cliënt tot aan het delen van ervaringen met lotgenoten om elkaar te ondersteunen en uiteindelijk hersteld te zijn. Het uiteindelijke doel van het 12-stappen programma is een verbeterde kwaliteit van leven en duurzaam herstel.

Nazorg voor duurzaam herstel

Het multidisciplinaire team van een verslavingszorginstelling hecht veel waarde aan nazorg. De specialisten werken dan ook samen om voor, tijdens en na opname de behandeling goed op elkaar af te stemmen. Na de klinische of ambulante behandeling van verslaving staan zij klaar met een passend nazorgtraject. De specialisten werken – waar nodig en mogelijk – samen met instellingen buiten de instelling voor uitgebreide ondersteuning buiten de grenzen van de instelling.

Herken jij jezelf in de klachten van trauma, ben je verslaafd en zoek je nu hulp? Of kampt iemand uit je omgeving met posttraumatische stress en heeft die een verslaving? Een verslaving overwinnen doe je niet alleen. Bij het team van medische professionals van een in verslavingszorg gespecialiseerde GGZ-instelling kun je terecht voor hulp en advies. Bel met nummer: 085 – 8200 900.